تقویم جامع رویدادهای نجومی

🌞 رویدادهای نجومی و علمی سالانه

تاریخ میلادی رویداد توضیح
3 ژانویه حضیض زمین زمین در نزدیک‌ترین فاصله به خورشید (حدود 147 میلیون کیلومتر)
20 مارس اعتدال بهاری خورشید دقیقاً بالای خط استوا قرار می‌گیرد؛ شروع بهار نیمکره شمالی
4 ژوئیه اوج زمین زمین در دورترین فاصله از خورشید (حدود 152 میلیون کیلومتر)
21 ژوئن انقلاب تابستانی بلندترین روز سال در نیمکره شمالی
22 سپتامبر اعتدال پاییزی خورشید دوباره روی خط استوا قرار می‌گیرد؛ شروع پاییز نیمکره شمالی
21 دسامبر انقلاب زمستانی کوتاه‌ترین روز سال در نیمکره شمالی
دومین شنبه اردیبهشت روز جهانی نجوم روزی برای ترویج علم نجوم در سطح عمومی (تاریخ متغیر بین آوریل-می)
اولین هفته اکتبر هفته جهانی فضا گرامیداشت پیشرفت‌های فضایی، از پرتاب اسپوتنیک-۱ تا امضای معاهده فضا
5 مه پیک بارش شهابی اتا دلوی‌ها یکی از بارش‌های شهابی مهم بهاری با شهاب‌های سریع و درخشان
13 اوت پیک بارش شهابی برساوشی‌ها بارشی معروف با بیشترین تعداد شهاب‌های آتشین در تابستان
14 دسامبر پیک بارش شهابی جمینیدها قوی‌ترین بارش شهابی سال با شهاب‌های رنگارنگ

🇮🇷 مناسبت‌های نجومی و علمی ایران

تاریخ شمسی مناسبت توضیح
14 بهمن روز ملی فناوری فضایی گرامیداشت پرتاب موفقیت‌آمیز کاوشگر ایرانی امید
15 اردیبهشت روز جهانی نجوم (در ایران) روزی برای ترویج علم نجوم در سراسر کشور (تاریخ متغیر بین اواخر فروردین تا اردیبهشت)
5 تا 12 اردیبهشت هفته جهانی آسمان تاریک آگاهی‌بخشی درباره اهمیت حفظ آسمان شب از آلودگی نوری
12 تیر روز ملی محیط زیست با رویکرد حفاظت از زمین و آسمان پاک
12 آذر روز پژوهش و فناوری تاکید بر اهمیت تحقیقات علمی و نوآوری در کشور
13 شهریور روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی گرامیداشت دانشمند بزرگ ایرانی در زمینه نجوم و ریاضیات
15 اردیبهشت روز بزرگداشت شیخ بهایی بزرگداشت دانشمند و معمار برجسته ایرانی با علاقه ویژه به نجوم
15 خرداد روز جهانی محیط زیست (تطبیق با 5 ژوئن) حفظ منابع طبیعی و گرامیداشت زمین و آسمان
13 بهمن سالروز پرتاب ماهواره امید یادبود اولین ماهواره ایرانی که به مدار زمین رسید
29 اسفند روز ملی فناوری هسته‌ای بزرگداشت دستاوردهای علمی ایران در زمینه انرژی هسته‌ای

🚀 سالگرد مأموریت‌های فضایی مهم

تاریخ نام مأموریت اهمیت
4 اکتبر 1957 اسپوتنیک-۱ آغاز عصر فضا با اولین ماهواره
3 نوامبر 1957 اسپوتنیک-۲ اولین موجود زنده (لایکا) در مدار زمین
12 آوریل 1961 وستوک-۱ یوری گاگارین، اولین انسان در فضا
5 مه 1961 مرکیوری-ردستون ۳ آلن شپرد، اولین آمریکایی در فضا
20 فوریه 1962 فرندشیپ-۷ جان گلن، اولین آمریکایی که به دور زمین چرخید
16 ژوئن 1963 وستوک-۶ والنتینا ترشکوا، اولین زن فضانورد
18 مارس 1965 واسخود-۲ اولین راهپیمایی فضایی توسط الکسی لئونوف
20 ژوئیه 1969 آپولو-۱۱ فرود اولین انسان روی ماه
14 دسامبر 1972 آپولو-۱۷ آخرین ماموریت انسان روی ماه
15 ژوئیه 1975 آپولو–سایوز اولین ماموریت مشترک آمریکا و شوروی
20 آگوست 1977 وویجر-۲ فضاپیمای بازدیدکننده از سیارات بیرونی
5 سپتامبر 1977 وویجر-۱ دورترین ساخته‌ی دست بشر
12 آوریل 1981 شاتل فضایی کلمبیا (STS-1) اولین پرواز شاتل فضایی آمریکا
28 ژانویه 1986 شاتل چلنجر انفجار دلخراش شاتل چلنجر پس از پرتاب
24 آوریل 1990 تلسکوپ فضایی هابل آغاز عصر نجوم دقیق فضایی
20 نوامبر 1998 ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) شروع ساخت ایستگاه بین‌المللی
9 آگوست 2012 مریخ‌نورد Curiosity فرود یکی از موفق‌ترین ماموریت‌های مریخ

☄️ بارش‌های شهابی سالانه

تاریخ اوج نام بارش شهابی ویژگی
3–4 ژانویه کوادرانتی‌ها شروع قدرتمند سال با شهاب‌های پرنور و سریع
22–23 آوریل لایریدها بارشی با قدمت بالا و شهاب‌های کند و روشن
5–6 مه اتا-دلوی‌ها شهاب‌های سریع و درخشان از بقایای دنباله‌دار هالی
28–29 ژوئیه دلتا-دلوی‌ها بارش خنک تابستانی با شهاب‌های آرام و زیبا
12–13 اوت برساوشی‌ها محبوب‌ترین بارش سال با تعداد زیاد و شهاب‌های آتشین
21–22 اکتبر اوریونیدها شهاب‌هایی بسیار سریع و درخشان، باز هم از هالی
17–18 نوامبر اسدی‌ها در بعضی سال‌ها طوفانی فوق‌العاده با هزاران شهاب در ساعت
13–14 دسامبر جمینیدها قوی‌ترین بارش سال با شهاب‌های رنگارنگ و روشن
21–22 دسامبر اورسیدها بارش کم‌تر شناخته شده اما با شهاب‌های کند و قشنگ

👩‍🔬 مشاهیر علم و اخترشناسی

نام تولد وفات زمینه تخصص
گالیله ۱۵ فوریه ۱۵۶۴ ۸ ژانویه ۱۶۴۲ اخترشناسی و فیزیک
یوهانس کپلر ۲۷ دسامبر ۱۵۷۱ ۱۵ نوامبر ۱۶۳۰ اخترشناسی و ریاضیات
ایزاک نیوتن ۴ ژانویه ۱۶۴۳ ۳۱ مارس ۱۷۲۷ فیزیک و ریاضیات
چارلز داروین ۱۲ فوریه ۱۸۰۹ ۱۹ آوریل ۱۸۸۲ زیست‌شناسی و زمین‌شناسی
ماری کوری ۷ نوامبر ۱۸۶۷ ۴ ژوئیه ۱۹۳۴ فیزیک و شیمی
آلبرت اینشتین ۱۴ مارس ۱۸۷۹ ۱۸ آوریل ۱۹۵۵ فیزیک نظری
ادوین هابل ۲۰ نوامبر ۱۸۸۹ ۲۸ سپتامبر ۱۹۵۳ اخترشناسی
آلن تورینگ ۲۳ ژوئن ۱۹۱۲ ۷ ژوئن ۱۹۵۴ ریاضیات و علوم کامپیوتر
کارل ساگان ۹ نوامبر ۱۹۳۴ ۲۰ دسامبر ۱۹۹۶ اخترشناسی و زیست‌شناسی
استیون هاوکینگ ۸ ژانویه ۱۹۴۲ ۱۴ مارس ۲۰۱۸ فیزیک نظری و کیهان‌شناسی
ورنر فون براون ۲۳ مارس ۱۹۱۲ ۱۶ ژوئن ۱۹۷۷ مهندسی هوافضا
نیکولا تسلا ۱۰ ژوئیه ۱۸۵۶ ۷ ژانویه ۱۹۴۳ فیزیک و مهندسی برق

📸 تصاویر ماندگار اخترشناسی

تاریخ تصویر توضیح
۱۴ فوریه ۱۹۹۰ نقطه آبی کمرنگ تصویر زمین از فاصله‌ی ۶ میلیارد کیلومتری توسط ویجر ۱
۲۴ دسامبر ۱۹۶۸ طلوع زمین عکسی تاریخی از زمین که توسط آپولو ۸ گرفته شد
۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹ گام کوچک نیل آرمسترانگ هنگام گذاشتن پایش روی ماه (آپولو ۱۱)
۱ آوریل ۱۹۹۵ ستون‌های آفرینش عکس نمادین سحابی عقاب توسط تلسکوپ هابل
۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ پلوتو از نزدیک تصویر واضح از پلوتو توسط فضاپیمای نیوهورایزنز
۱۰ آوریل ۲۰۱۹ اولین تصویر از سیاهچاله عکسی از سایه‌ی سیاهچاله‌ی کهکشان M87 توسط تلسکوپ افق رویداد
۱۲ ژوئیه ۲۰۲۲ اولین تصویر وب اولین تصویر رسمی جیمز وب از کیهان اولیه
۶ فوریه ۲۰۰۶ موزاییک زحل تصاویر خیره‌کننده‌ی زحل توسط فضاپیمای کاسینی
۲ فوریه ۲۰۰۴ سحابی سر اسب عکسی زیبا از سحابی سر اسب در صورت فلکی شکارچی
۱۶ ژوئیه ۱۹۹۴ برخورد شوماخر-لوی ۹ به مشتری تصاویر نادر از برخورد دنباله‌دار به سیاره مشتری

🌍 رویدادهای فرهنگی و علمی بین‌المللی

تاریخ مناسبت توضیح
22 آوریل روز زمین آگاهی بخشی درباره حفظ محیط زیست
30 ژوئن روز جهانی سیارک‌ها آگاهی از تهدیدات کیهانی
20 ژوئیه سالروز نخستین فرود انسان روی ماه گرامیداشت ماموریت آپولو ۱۱ و دستاوردهای فضایی
12 آوریل روز جهانی پرواز انسان به فضا گرامیداشت پرواز یوری گاگارین در وستوک ۱
4–10 اکتبر هفته جهانی فضا بزرگداشت مشارکت‌های فضایی در پیشرفت بشر
28 ژانویه یادبود شاتل چلنجر گرامیداشت جان‌باختگان حادثه شاتل چلنجر
5–12 مه هفته جهانی آسمان تاریک آگاهی درباره آلودگی نوری و ارزش آسمان شب
22 فوریه روز تفکر جهانی روز اندیشیدن درباره مسائل جهانی، محیط زیست و آینده
10 نوامبر روز جهانی علم برای صلح و توسعه نقش علم در بهبود جوامع و ترویج صلح جهانی
21 مارس روز جهانی شعر تجلیل از خلاقیت و الهام‌بخشی هنری، مرتبط با نجوم در برخی فرهنگ‌ها
14 مارس روز عدد پی (π) جشن عدد پی و ترویج ریاضیات، مرتبط با محاسبات نجومی
3 مه روز جهانی نجوم ترویج علم نجوم و تشویق عموم به رصد آسمان شب
30 سپتامبر روز جهانی ترجمه گرامیداشت نقش مترجمان علم در انتشار دانش نجومی در سراسر جهان

🔭 کشفیات مهم نجومی

تاریخ کشف اهمیت
۳۰ نوامبر ۱۶۰۹ رصد تلسکوپی ماه توسط گالیله اولین بار ساختارهای سطح ماه دیده شد
۱۳ مارس ۱۷۸۱ کشف اورانوس توسط ویلیام هرشل اولین سیاره کشف شده با تلسکوپ
۲۳ سپتامبر ۱۸۴۶ کشف نپتون اولین کشف سیاره با محاسبات ریاضی
۲۹ مه ۱۹۱۹ تأیید انحنای نور در اطراف خورشید (آزمایش اینشتین) اثبات نظریه نسبیت عام
۱۷ مارس ۱۹۲۹ کشف انبساط جهان توسط ادوین هابل مبنا قرار گرفتن برای نظریه بیگ بنگ
۲۰ مه ۱۹۶۵ کشف تابش زمینه کیهانی شواهد مستقیم از مبدأ کیهانی بیگ بنگ
۶ اکتبر ۱۹۹۵ کشف اولین سیاره فراخورشیدی آغاز عصر کشف سیارات خارج از منظومه شمسی
۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵ اولین آشکارسازی امواج گرانشی تأیید پیش‌بینی اینشتین درباره امواج فضا-زم
۱۰ آوریل ۲۰۱۹ اولین تصویر از سیاه‌چاله (M87) ثبت مستقیم سایه سیاه‌چاله توسط تلسکوپ افق رویداد